In ieder zorgcentrum zou een kunstenaar moeten werken.
Dat is goed voor de bewoners van zorginstellingen, maar ook goed voor kunstenaars.
Eigenlijk zijn er alleen voordelen, maar toch is het allesbehalve vanzelfsprekend dat zorginstellingen op zoek gaan naar kunstenaars. Het ligt blijkbaar niet echt voor de hand. Daarom ga ik hier uitgebreid in op Zorgkunst. Over hoe het werkt, de voordelen en ook de voorwaarden.
Ik geef ook workshops aan directies en delegaties van zorginstellingen, om te laten zien hoe goed de aanvulling van Zorgkunst is op de reguliere zorg.
ZORGKUNST
In het zorgcentrum is een ruimte vrij gemaakt als atelier. De zorgkunstenaar kan vrij over dat atelier beschikken. Dag en nacht. In dat atelier werkt de kunstenaar met bewoners,
maar hij maakt daar ook zijn eigen werk.
De kunstenaar is als ZZP’er verbonden met de zorginstelling. Voor zorgkunst is een vaste vergoeding gesteld (op rekening) € 1000,- per maand. (incl. btw en materialen)
Als tegenprestatie werkt de kunstenaar met bewoners en stelt hij zijn kwaliteiten ten dienste aan het zorgcentrum.
.
De kunstenaar werkt wekelijks met bewoners, maar hij voert ook projecten uit. Kunstprojecten met bewoners en mensen uit de buurt.
Er is een tentoonstellingsruimte die openbaar is. De zorgkunstenaar beheert die tentoonstellingsruimte en maakt daar exposities.
De zorgkunstenaar schrijft subsidieaanvragen om geld te genereren voor de projecten. Die fondswerving wordt ook gebruikt om het inkomen te verhogen (€ 1000,- per maand is een goede basis, maar niet genoeg om van het te leven).
De kunstenaar beheerst verschillende disciplines: in ieder geval fotografie/vormgeving en fotobewerking (Photoshop en Indisign) Hij/zij moet daarbij goed kunnen schrijven (persberichten, etc.) en ervaring met fondswerving is gewenst. De hoofddiscipline kan verschillend zijn: schilderkunst, tekenkunst, fotografie, grafiek , beeldhouwkunst, of bijvoorbeeld ruimtelijk.
Hij moet makkelijk sociale contacten leggen, sociaal zijn, en een goed netwerk heeft de voorkeur.
De kunstenaar blijft ZZP’er en blijft daarmee autonoom
De kunstenaar is vrij om het werk zelf in te delen en is vrij in het benaderen van bewoners, maar hij moet wel minstens zo’n tien uur per week in het belang van de instelling aan het werk zijn (maar dat mag natuurlijk meer zijn).
De kunstenaars moet ook zelf in het atelier werken, daar autonoom werk maken. Zorgkunst en eigen carrière als kunstenaar lopen parallel en versterken elkaar.
De zorgkunstenaar is geen activiteitenbegeleider! De zorgkunstenaar rapporteert (kort) wekelijks aan de manager.
De zorgkunstenaar heeft geen contract, maar jaarlijks wordt er gekeken of de instelling verder gaat met haar/hem
VOORDELEN VAN ZORGKUNST
Er is binnen de zorginstelling aandacht voor creatieve zingeving, welzijn en talentontwikkeling en daar profiteren de bewoners van.
De zorgkunstenaar is een aanvulling op de activiteitenbegeleiding en hij neemt werk/aandacht uit handen van de verpleging.
De zorgkunstenaar biedt aanvullende zorg voor demente bewoners en daarmee geeft de zorginstelling antwoord op een toenemende vraag.
De zorgkunstenaar is een opvallende figuur binnen de instelling en zorgt voor reuring. Het atelier van de zorgkunstenaar is een creatieve oase binnen de instelling.
De zorgkunstenaar is de huisfotograaf. Hij kan goede fotoportretten maken van bewoners en personeel, en die foto’s worden gratis ter beschikking gesteld aan de familieleden van de bewoners. Hij fotografeert de bewoners bij binnenkomst, maar ook met enige regelmaat daarna, zodat elke bewoner een eigen fotografisch archief krijgt. Ook kan hij visueel verslag doen van evenementen.
Er kan een beroep worden gedaan op de zorgkunstenaar: een ontwerp voor een kaart, een ontwerp voor een uitnodiging, de inrichting van een kamer, gangen, etc.
De zorgkunstenaar is een schakel tussen binnen en buiten. Door de kunstprojecten komen er mensen van buiten naar binnen, doordat ze eraan meewerken of dat ze komen kijken. Met name bij projecten met kinderen en scholen! Ook komen er mensen uit haar/zijn netwerk naar het eigen werk kijken. Mensen die anders niet met de zorginstelling te maken zouden hebben, komen nu toch binnen en proeven de sfeer.
De zorgkunstenaar is een publiek figuur en door hem en door de kunstprojecten komt de zorginstelling regelmatig goed in de publiciteit.
De zorgkunstenaar is geen traditionele zorgverlener en dat is verfrissend. Zijn verwachtingen en uitdagingen liggen anders. Hij zal bijvoorbeeld anders omgaan met dementerende bewoners en daarin zou zomaar eens een antwoord kunnen liggen op een groot maatschappelijk probleem. Talentontwikkeling bij dementerende
ouderen is bijvoorbeeld een van de ontwikkelingen die door Zorg kunst zichtbaar werd. Als er geen haast is, maar wel concentratie en uitdaging, dan kunnen dementerende ouderen zich creatief en ook cognitief ontwikkelen.
WELKE KWALITEITEN HEEFT DE ZORGKUNSTENAAR
De zorgkunstenaar beheerst verschillende creatieve vaardigheden, waarvan in ieder geval fotografie en schrijven. De basis is zijn creatieve vak. Dat kan schilderen zijn, ruimtelijk, grafiek of anders.De zorgkunstenaar is sociaal, beschikt over goede contactuele eigenschappen en kan goed samenwerken.
De zorgkunstenaar heeft een brede interesse. Tijdens het creatieve werk wordt er veel gepraat. De zorgkunstenaar is dan niet alleen begeleider, maar ook gespreksleider. In principe kan er over alles gepraat worden. Een soort maatschappij les of filosofieles. Maar wel in een sfeer dat iedereen serieus wordt genomen.
TRAJECT VOOR ZORGINSTELLINGEN DIE EEN ZORGKUNSTENAAR ZOEKEN
Een eerste vrijblijvende afspraak. Ik vertel wat Zorgkunst inhoudt en wat er allemaal mogelijk is. (benzinevergoeding)
Een workshop in Zorgcentrum Archipel (ochtend/lunch/middag) waarbij de verschillende aspecten van de Zorgkunst aan bod komen. In de ochtend wordt er veel verteld en veel getoond. In de middag wordt er gewerkt met bewoners (de praktijk) De workshop kost € 250,- per persoon (inclusief lunch en inclusief een praktijkboek). Als er meerdere personen vanuit een zorgcentrum willen deelnemen, dan is de prijs in overleg.
Er kan een tentoonstelling worden ingericht in het zorgcentrum dat het traject volgt van werken die door dementerende ouderen zijn gemaakt. Er is een vaste tentoonstelling onder de titel De Schoonheid van Dementeren, maar er zijn ook andere mogelijkheden-
Er kunnen ook kunstprojecten worden ‘ingekocht’; als een zorginstelling zelf nog geen zorgkunstenaar in huis heeft, dan kunnen er kunstenaars van buiten gedetacheerd worden.
Er wordt vanuit ons hulp gegeven bij het zoeken naar een geschikte zorgkunstenaar.
De nieuwe zorgkunstenaar kan stage lopen in Archipel en op die manier worden opgeleid en ondersteund.
Zorginstellingen krijgen een boek (gekregen bij de eerste workshop) met tientallen voorbeelden van uitgevoerde kunstprojecten, met beschrijvingen en foto’s. Dat boek kunnen ze gebruiken bij het ontwikkelen en uitwerken van projecten en manieren van werken.
Er wordt hulp geboden bij fondswerving en de mogelijkheid bestaat om kunstprojecten helemaal vanuit Stichting De Zijderups aan te vragen. Dan wordt de fondswerving helemaal uitbesteed.
De projecten van de verschillende huizen worden ook getoond op de website van Stichting De Zijderups. In de toekomst zal er een website Zorgkunst worden gemaakt, waarop alle projecten worden getoond.
VOORBEELDEN VAN ZORGKUNSTPROJECTEN
De Schoonheid van dementeren: ingelijst werk op papier, gemaakt door dementerende bewonersn Oud en Jong: verschillende soorten projecten waarbij er samengewerkt wordt met basisscholen. Bij deze projecten worden steeds gerichte ontmoetingen georganiseerd tussen ouderen en jongeren en wordt er gericht gepraat. Buiten Schilderen: er wordt een groot doek opgesteld in het zorgcentrum of in de tuin. Er wordt geschilderd door bewoners en buurtbewoners. Ouderen in Perspectief: een fotografieproject waarbij ouderen leren fotograferen en tegelijk intensief samenwerken met andere bewoners. Foto’s schrijven: als zorgkunstenaar neem je de tijd om een half uur bij een bewoner te zitten en dan nauwkeurig alles op te schrijven wat de bewoner zegt. Je maakt zo een foto in woord. Een pdf met woord en een ook een echte foto stuur je vervolgens naar de familie.
Grijs in Full Colour: zoals leerlingen van basisscholen naar de klassenfotograaf gaan, zo maakt de zorgkunstenaar jaarlijks een goed portret van alle bewoners. Een grote foto met alle portretten en alle bijbehorende namen wordt in de gang gehangen. Jaarlijks herhaald.