Ouderen in Perspectief

header_de_zijderups_1024x180

Sociaal-maatschappelijk

Ouderen in Perspectief is een sociaal-maatschappelijk kunstproject dat vanaf 2008 twaalf keer in verschillende Nederlandse zorgcentra werd uitgevoerd – aflopend gesubsidieerd. Er werden in die huizen steeds vijf bewoners benaderd die in staat zijn om met een fotocamera te leren werken en zo portretten te maken van medebewoners. Ouderen in perspectief is een project dat al werd uitgevoerd voordat stichting De Zijderups was opgericht, maar omdat het in bepaald opzicht een project is waaruit de later projecten zijn voortgekomen, scharen we dit project toch onder de Zijderups. Het project kan, als er financiering voor wordt gevonden, weer opnieuw worden uitgevoerd.

Het maken van een portret is een zaak van goede voorbereiding. Voor het maken van een portret is het van belang dat er een goede band ontstaat, moet de fotograaf d.m.v een gesprek een idee krijgen van wie de ander is, moet de fotograaf proberen de ander te leren kennen. De fotograaf moet voor dat moment met haar of hem vriendschap sluiten.

Tijdens gesprekken, die zowel interviewend zijn als vertrouwelijk, proberen de portretmakers inzicht te krijgen in het leven dat de geportretteerden hebben geleid. Er worden aantekeningen gemaakt die later werden uitgewerkt. En er worden natuurlijk foto’s gemaakt, honderden!

Tentoonstelling

Na afloop van het project worden alle uitgekozen foto’s bewerkt, afgedrukt en ingelijst in twee verschillende maten: op 50 x 75 cm en 30 x 90 cm. Er zal een tentoonstelling worden ingericht verspreid over alle gangen van het huis, van rond de 60 lijsten.

Persoonlijke begeleiding door kunstenaars

De vijf bewoner-portretmakers van elk project krijgen supervisie van vijf kunstenaars. Die kunstenaars zijn het hele project, dat tien dagen duurt – verspreid over 10 weken – , aanwezig en werken nauw samen met de bewoners. Het is voor iedereen intensief werk, maar absoluut de moeite waard!

Kunstenaars hebben over het algemeen weinig te maken met ouderen. Een zorgcentrum is niet een plek waar ze vanuit hun beroep snel mee te maken zullen hebben. En andersom geldt hetzelfde: bewoners in een zorgcentrum zullen doorgaans weinig met kunstenaars te maken krijgen.
Voor beide partijen is dit project daarom een nieuwe ervaring en een uitdaging. Voor de kunstenaars is het uitermate boeiend om al die levensverhalen te horen, om het leven in een zorgcentrum mee te maken en om te zien hoe ouderen omgaan met loslaten! Want dat is waarmee bewoners in zorgcentra, in meer of mindere mate, worden geconfronteerd.

Contact door werk

Voor vijf bewoner-portretmakers is het soms een verademing om weer eens met iemand aan het werk te zijn, op basis van gelijkwaardigheid. Tijdens dat werk is er voldoende tijd voor reflectie, voor gesprek, voor diepgang, voor indringende vragen! Zaken waarvoor in het dagelijks leven in een zorgcentrum eigenlijk alle tijd is, maar waaraan toch weinig tijd wordt besteed.

Er ontstaan vriendschappen tussen bewoners en kunstenaars, maar vooral tussen bewoners onderling. Met name dat laatste is de opzet van dit project. Eenzaamheid is een van de grotere problemen van onze maatschappij. Er is door de werkdruk voor de verzorgers steeds minder ruimte om tijd te nemen voor een bewoner, om te luisteren naar haar of zijn verhaal. En daarnaast is er ook nog eens de vergrijzing. De oplossing voor het immense probleem van de eenzaamheid zou best eens voor een groot deel bij de ouderen zelf kunnen liggen.
Ouderen kunnen elkaar helpen door vriendschappen te sluiten, elkaar te helpen met de dingen die voor hen mogelijk zijn. Bij elkaar op bezoek gaan, koffie drinken, samen spelletjes doen, elkaar voorlezen, samen televisie kijken! Maar om dat voor elkaar te krijgen moeten de beleefdheden soms even opzij worden gezet.

Tijdens dit project, voor een groot deel door de amicale en makkelijke houding van de betrokken kunstenaars, blijkt duidelijk dat iedereen behoefte heeft aan vriendschap en dat uiteindelijk iedereen bereid is om te helpen als de ander dat kenbaar maakt. Durf te vragen, doe mee!

Boek

Bij elk project wordt er een boek gemaakt, waarin alle geportretteerden een bladzijde krijgen. Dat boek wordt on demand gedrukt en kan worden besteld. Er worden exemplaren bij de tentoonstelling neergelegd, ter inzage, en met de bedoeling dat bewoners samen de verhalen en foto’s van andere bewoners gaan lezen en bekijken.

Kunstenaars

Bij elk project worden er weer andere kunstenaars-fotografen gezocht, zodat zoveel mogelijk kunstenaars de kans krijgen om ervaring op te doen. Maar ook voor het project is het goed, want op deze manier is het voor alle betrokkenen (met uitzondering van de projectleider) steeds nieuw, uitdagend en verrassend.

Praktijk

’s Ochtends gaan de bewoner-fotografen en kunstenaars in koppels op bezoek bij de geportretteerden. Dan wordt er gefotografeerd. Tussen de middag wordt er gegeten. Een gezamenlijke lunch met alle betrokkenen – rond de 15 mensen. Na de lunch worden door alle betrokkenen gezamenlijk de foto’s bekeken! Alle foto’s die op de ochtend zijn gemaakt worden namelijk gedownload op een laptop en via een beamer op een scherm geprojecteerd. De foto’s worden bekeken en besproken. Er wordt gekeken wat er beter kan, welke foto’s er worden afgedrukt, welke foto’s er nog worden gemist.